1962 yılında Sivas'ın Kangal kazasında doğdu. İlk tahsilini Kur'ân kursunda yaptı. Dokuz yaşına kadar Kur'ân kursunda okudu. Türkçe okuyup yazmayı kendi kendine öğrendi İlkokula 3. sınıftan başladı. İlk ve ortaokulu Kangal'da; lise tahsilini parasız yatılı olarak Sivas Lisesi'nde tamamladı. Liseyi bitirdiği yıl olan 1980'de Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesine kayıt yaptırdı.

İlk makalesi, lise son sınıfta iken, Din Görevlileri Federasyonu tarafından aylık olarak çıkarılan Hakses Mecmuası'nda neşredildi.

Fakülte yıllarında Hakses Mecmuası'nda, Diyanet Gazetesi'nde, Diyanet Çocuk Dergisi'nde, Yeni Nesil ve Tasvir gazetelerinde; Dâvet Dergisi'nde makaleleri neşredildi.

1982 yılında Doğ. Bahriye Üçok'un Cumhuriyet Gazetesi'nde tesettür aleyhinde neşredilen bir makalesi üzerine cevabı bir yazı kaleme aldı. Fakat o yıllarda gazetelerde tesettür lehinde yazı neşredilmesi İhtilalciler tarafından yasaklanmıştı. Bu sebeple, hazırladığı yazıyı, talebe harçlığıyla, İslâm'da Tesettürü ismiyle, küçük bir kitapçık olarak 5000 adet bastırdı. Bu ilk kitapçıktan sonra, 1985 yılında Fakülteyi bitirinceye kadar, İslâm'da İlkler, Teaddâ-î Zevcat ve İslâm Dini, Kader Nedir? isimli üç kitap daha neşretti.

1985'te fakülteyi bitirdikten sonra, İstanbul'da, Yeni Asya Gazetesi'nde araştırmacı yazar olarak iş hayatına başladı. 1986'dan ayrılığı tarihi olan 1994 yılına kadar Meşvereti köşesini hazırladı. Yeni Asya Neşriyat tarafından birçok eseri neşredildi. 1992 yılından itibaren, kitaplarını Mutlu Yayıncılık ismiyle kurduğu kendi yayınevinden neşretmeye başladı. Evli olan İsmail Mutlu, iki çocuk babasıdır.

İsmail Mutlu'nu anda yazıp yayınladığı eser sayısı 100'ün üzerindedir. En önemli çalışmalarından biri sadeleştirilmiş ve açıklamalı Risale-i Nur neşriyatıdır.